Đền Phù Ủng thờ vị tướng “bách chiến bách thắng” thời Trần – Phạm Ngũ Lão, người có công lớn trong cuộc kháng chiến chống Mông Nguyên thế kỷ XIII. Khu di tích này không chỉ nổi tiếng là một quần thể kiến trúc phong phú, độc đáo, mà lễ hội truyền thống nơi đây cũng vô cùng đặc sắc. Cùng Địa Điểm Việt Nam tìm hiểu về đền thờ tướng Phạm Ngũ Lão nhé!
Tướng Phạm Ngũ Lão là ai?
Như đã nói ở trên, Phạm Ngũ Lão là một trong sáu danh tướng tài giỏi nhất dưới thời nhà Trần và góp công lớn và chiến thắng quân Nguyên Mông 3 lần xâm lược nước ta. Riêng với Phạm Ngũ Lão, ngoài là một danh tướng ông cũng là vị phò mã được Hưng Đạo Đại Vương vô cùng yêu quý và tin tưởng gả con gái là quận chúa Anh Nguyên cho. Sau này, con gái ông là Tĩnh Huệ cũng trở thành thứ phi của vua Trần Anh Tông.
Xem thêm: Phố Hiến Hưng Yên Ở Đâu? Khám Phá Một Vùng Đô Thị Cổ
Lịch sử cuộc đời và sự nghiệp tướng Phạm Ngũ Lão
Theo sử sách ghi lại, Phạm Ngũ Lão (1255 – 1320) là người làng Phù Ủng huyện Đường Hào, tỉnh Hải Dương (nay là huyện Ân Thi, Hưng Yên). Ông nổi tiếng với câu chuyện chàng trai làng Phù Ủng được Phạm Đình Hổ kể trong Vũ trung tùy bút về chuyện chàng trai làng đan sọt bên vệ đường được Hưng Đạo Đại Vương chiêu mộ làm tướng. Đại ý Phạm Đình Hổ viết rằng một hôm, Hưng Đạo Vương cùng tùy tùng đi ngang qua Đường Hào thấy một chàng tràng ngồi bên vệ đường đang đan sọt. Quân lính thấy y ngang nhiên chắn đường nên kéo đến dẹp lối đi.
Phạm Ngũ Lão vẫn ngồi thản nhiên như không có chuyện gì. Quân lính bèn lấy giáo đâm vào đùi chàng trai đến nỗi chảy máu nhưng vẫn không thấy phản ứng gì. Thấy vậy, Vương dừng lại hỏi, bấy giờ Phạm Ngũ Lão mới trả lời rằng đang nghĩ một câu trong binh thư nên không để ý. Biết đây là người có tài, Trần Hưng Đạo lập tức cho ông ngồi cùng kiệu và đưa về kinh. Từ đó, Phạm Ngũ Lão trở thành môn khách của Trần Hưng Đạo. Trong cuộc chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông ông trở thành danh tướng tài giỏi dưới trướng Hưng Đạo Đại Vương.
Xem thêm: Ao Dong – Hang Luồn Ở Đâu? Khám Phá Vịnh Hạ Long Thu Nhỏ Giữa Lòng Hà Nam
Lịch sử cuộc đời và sự nghiệp tướng Phạm Ngũ Lão
Phạm Ngũ Lão tham gia 2 cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông và đều đạt được nhiều công lao to lớn đóng góp vào chiến thắng lớn của dân tộc. Theo đó, năm 1285, thời gian diễn ra kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần hai, ông cùng Trần Quang Khải (cũng là vị tướng tài giỏi đồng thời là con trai của Trần Hưng Đạo) tiến đánh Chương Dương, Hàm Tử, đập tan đội binh thuyền khổng lồ của giặc và tiêu diệt quân Nguyên đang chiếm đóng Thăng Long. Sau đó, Phạm Ngũ Lão cùng nghĩa quân đã tiêu diệt được hai phó tướng địch là Lý Quán và Lý Hằng khi nhận lệnh phục kích đánh địch ở Vạn Kiếp.
Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ ba, Phạm Ngũ Lão cùng các tướng khác cùng bày trận phục kích trên đường rút lui của địch tại sông Bạch Đằng. Trong trận này, quân nhà Trần đã bắt sống được tướng nhà Nguyên là Phàm Tiếp, Áo Lỗ Xích, Ô Mã Nhi. Sau đó, Phạm Ngũ Lão cùng quân đội tiếp tục truy kích cánh quân của Thoát Hoan trên đường bộ.
Xem thêm: Chùa Bà Đanh Ở Đâu? Tìm Hiểu Sự Tích Chùa Bà Đanh
Lịch sử cuộc đời và sự nghiệp tướng Phạm Ngũ Lão
Kết thúc kháng chiến, năm 1290, ông được vua Trần Nhân Tông giao cho nhiệm vụ cai quản quân Thánh Dực. Đồng thời thăng chức Hữu Kim Ngô Đại Tướng Quân. Tiếp sau đến đời vua Trần Anh Tông, ông lại được thăng chức Điện súy Thượng tướng quân, tước quan nội hầu. Trong thời gian này, ông cũng nhiều lần cất quân đi trừng phạt xâm chiếm, dẹp loạn ở khắp nơi giữ bình yên đất nước. Tiêu biểu năm 1294, 1927, 1301, ông đi dẹp loạn quân Ai Lao, năm 1312 và 1318, ông vào Nam chính đánh thắng quân Chiêm thành buộc vua Chế Chí phải đầu hàng.
Không chỉ là một danh tướng có tài binh thược thần sầu mà ông còn là một thi ca nổi tiếng với nhiều bài thơ về chí trai và lòng yêu nước. Hiện nay, các tác phẩm của ông đã bị thất lạc gần hết chỉ còn lại hai bài là Thuật Hoài (Tỏ Lòng) và Vãn Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương (Viếng Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương).
Ngày 1 tháng 11 năm 1320, Phạm Ngũ Lão từ trần, hưởng thọ 66 tuổi. Vua Trần Minh Tông đã dành đặc ân nghỉ chầu 5 ngày để tỏ lòng tiếc thương với vị tướng anh dũng, anh tài đã cống hiến nhiều công lao cho tổ quốc.
Sau khi ông mất, vua đã ban phong cho ông là “Thượng đẳng phúc thần” và cho phép dân làng Phù Ủng lập đền thờ tướng Phạm Ngũ Lão ngay trên nền đất cũ của gia đình.
Xem thêm: Kinh Nghiệm Tham Quan Làng Vũ Đại Từ A – Z
Kiến trúc đền thờ tướng Phạm Ngũ Lão
Đền Phù Ủng được nhân dân khắp vùng vô cùng tín thờ, gìn giữ và chăm sóc. Qua bao năm thăng trầm của lịch sử, ngôi đền vẫn giữ nguyên được những nét kiến trúc cổ xưa hòa trong không khí tâm linh tín ngưỡng thiêng liêng. Năm 1988, đền được chính thức công nhận là di tích văn hóa lịch sử cấp Quốc Gia.
Kiến trúc đền Phù Ủng đậm nét kiến trúc cổ xưa truyền thống với nếp nhà ba gian cửa gỗ đỏ cùng mái hình đao cong lợp ngói vảy cá. Trên đỉnh mái là đôi rồng chầu nhật được đắp nổi vô cùng sống động. Bên trong có đặt tượng thờ tướng quân Phạm Ngũ Lão phối thờ cùng tượng Quận chúa Anh Nguyên tức vợ của Phạm Ngũ Lão.
Xem thêm: Kinh Nghiệm Tham Quan Chùa Tam Chúc Hà Nam: Di Chuyển, Thời Gian, Chi Phí
Kiến trúc đền thờ tướng Phạm Ngũ Lão
Bên trái ngôi đền này là lăng Phạm Tiên Công (cha của Phạm Ngũ Lão). Lăng có niên đại từ thời Trần. Phần chính lăng xây hình chóp long đình, phần mộ hình lục lăng, có thềm đá lát xung quanh. Lăng có tác môn, cột đồng trụ và hai tam môn hai bên. Phía trước lăng có sáu cột trụ đá, tượng trưng cho cổng làng. Khu lăng mộ quanh năm mát mẻ do được che phủ bởi cây cổ thụ và ao Tầm Sét cạnh lăng.
Bên phải đền là đền mẫu thờ mẹ của Phạm Ngũ Lão. Mẹ ông là người dũng cảm, trong một lần bị địch bắt cóc để ép Phạm Ngũ Lão ra hàng bà đã tự tử để tỏ rõ khí tiết. Vua đã ban cho bà 4 chữ “Nghiêm ứng thánh Mẫu”. Ngôi đền Mẫu được xây dựng từ thời Nguyễn theo kiến trúc hình chữ đình gồm 3 gian tiền tế và hai gian hậu cung. Đền được che phủ bởi cây xanh cổ thụ có tuổi thọ gần 3 thế kỷ. Sau đền là Giếng ngọc nước trong xanh ngọt mát quanh năm chuyên dùng để tế lễ trong ngày lễ hội. Trong đền hiện có tượng mẹ Phạm Ngũ Lão bằng gỗ được thờ tại chính cung và 4 pho tượng hầu khác bằng đá có niên đại từ thời Trần.
Xem thêm: Kinh Nghiệm Du Lịch Đỉnh Mẫu Sơn: Ăn Gì, Ở Đâu, Lịch Trình Di Chuyển
Lễ hội đền thờ tướng Phạm Ngũ Lão
Lễ hội đền Phù Ủng được tổ chức lớn và là một trong những lễ hội nổi tiếng tại tỉnh Hưng Yên. Ngày hội bắt đầu từ khai mạc từ ngày 11 đến hết ngày 13 tháng giêng âm lịch nhằm tưởng nhớ công lao của tướng quân Phạm Ngũ Lão. Những ngày này, nhân dân trên khắp các tỉnh thành như Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, … đổ xô về đền cúng lễ cầu xin tướng quân chứng giáng cho lời nguyện cầu của con hương đệ tử.
Lễ hội cũng được tổ chức đầy đủ gồm phần lễ và phần hội. Vào ngày hội, dân làng tổ chức các nghi lễ như Đại lễ, lễ nội tán, ngoại tán. Đặc biệt tại lễ rước kiệu công chúa Tĩnh Tuệ từ phủ chúa về lăng Phạm Tiên Công, sau đó rước về đền Phạm Ngũ Lão được nhân dân vô cùng chờ đón. Tham gia đội rước có đội cờ lễ, múa lân, múa rồng cùng đội khiêng kiệu, bài vị công chúa. Kiệu công chúa đi đến đâu là dân làng, du khách chen nhau chui qua gầm kiệu đến đó để thầm mong ước lời nguyện cầu được thành hiện thực.
Trong những ngày lễ hội, bên cạnh họat động tế lễ thì các trò chơi dân gian cũng được diễn ra với vật cù, cờ tướng, chọi gà, đánh cờ người, … thu hút đông đảo quan khách tham dự.
Xem thêm: Chùa Tam Thanh Ở Đâu? Lịch Trình Di Chuyển, Tham Quan
Cách di chuyển đến đền Phạm Ngũ Lão Hưng Yên từ Hà Nội
Địa chỉ: Đền Phù Ủng thuộc xã Phù Ủng, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. Đền chỉ cách trung tâm Hà Nội có 45km nên đi lại rất thuận lợi.
Bản đổ di chuyển tới đền
Di chuyển bằng phương tiện công cộng
Nếu đi bằng xe khách, bạn bắt xe đi Ân Thi, Hưng Yên tại bến Gia Lâm hoặc Mỹ Đình. Hỏi nhà xe cho xuống tại điểm gần đền Phù Ủng nhất. Giá vé dao động từ 35 đến 50 000đ.
Nếu đi bằng xe bus, bạn có thể đi chuyến xe bus 209 tại Giáp Bát dừng tại điểm QL38 rồi đi bộ khoảng 1km đến đền.
Xem thêm: Vườn Quốc Gia Ba Bể Có Gì Đẹp? Ở Đâu, Chi Phí, Vui Chơi
Di chuyển bằng phương tiện cá nhân
Nếu đi đến đền bằng ô tô, bạn chỉ mất tầm hơn 1 tiếng để đi đến đền. Theo đó, bạn rời Hà Nội theo đường cầu Thanh Trì, đi dọc quốc lộ 5B, rẽ vào QL38 tại quán cơm bình dân Lăng Lựu, đi thẳng là tới đến.
Nếu đi bằng xe máy bạn rời Hà Nội theo hướng đường Cầu Vĩnh tuy, đi dọc quốc lộ 5, rẽ vào QL38 theo các biển báo dành cho Kẻ Sặt/Bắc Ninh, đi thẳng là đến đền.
Xem thêm: Hồ Ba Bể Ở Đâu? Lịch Trình Checkin, Ăn Uống, Vui Chơi
Dâng lễ Đức Thánh Phạm Ngũ Lão
Vào những ngày đầu năm mới hoặc những ngày lễ tiết lớn trong năm đặc biệt là ngày lễ hội và ngày tiệc của Đức Thánh Phạm Ngũ Lão vào ngày 1 tháng 11 nhân dân từ khắp nơi lại mang lễ vật về dâng tiến cúng lễ vị danh tướng lừng danh nhất sử Việt. Cầu ngài phù hộ cho gia quyến bình an, khỏe mạnh, trong ấm ngoài êm, có tài có lộc, làm ăn thuận lợi, buôn may bán đắt.
Một mâm lễ dâng tiến Đức Thánh Phạm cần chuẩn bị một đĩa hoa, một đĩa quả gồm nhiều loại quả, một cơi trầu, quả cau, một cút rượu, xôi thịt, tập giấy tiền, thẻ hương và một cánh sớ.
Sau khi dâng những thức lễ này trên ban thờ thánh, bạn chờ hết một tuần hương rồi hạ lễ. Riêng cánh sớ và giấy tiền đem đi hóa tại nơi hóa sớ của đền.
Xem thêm: Khám Phá Cao Nguyên Sìn Hồ: Bức Tranh Tuyệt Tác Từ Thiên Nhiên
Liên hệ
Trên đây là thông tin về đền thờ tướng Phạm Ngũ Lão mà Địa Điểm Việt Nam đã tổng hợp. Nếu có dịp hãy một lần đặt chân đến đây nhé. Để chuẩn bị tốt cho những chuyển đi, hãy khám phá danh mục địa danh của Địa Điểm Việt Nam.
Để cộng đồng Địa Điểm Việt Nam được phát triển, ban quản trị mời các bạn đọc tham gia Group Facebook chính thức của cộng đồng để theo dõi thêm nhiều những địa điểm lý tưởng, hấp dẫn, mới lạ khác của Việt Nam, và cùng các thành viên của cộng đồng chia sẻ những địa điểm hấp dẫn mà các bạn đã được trải nghiệm, để cộng đồng ngày càng phát triển, đưa vẻ đẹp Việt Nam tới nhiều người hơn nữa. Xin trân thành cảm ơn quý bạn đọc! Link tham gia Group Địa Điểm Việt Nam:
fb.com/groups/diadiemvietnam.vn
Địa Điểm Việt Nam ra đời là kênh thông tin cơ sở dữ liệu về du lịch, các cơ quan tổ chức, địa điểm, dịch vụ, thương hiệu tại Việt Nam. Cung cấp thông tin cập nhật, hình ảnh, đánh giá trung thực và khách quan dựa trên đóng góp của cộng đồng. Địa Điểm Việt Nam chúc các bạn có những trải nghiệm tìm kiếm thông tin tuyệt vời cùng chúng tôi.!
